Πριν λίγες μέρες είχα την ευκαιρία να συναντήσω την Άλκη Ζέη, τη μεγάλη αυτή Ελληνίδα συγγραφέα παιδικών βιβλίων. Καλεσμένη στο Ελληνικό Δημοτικό Σχολείο Aristitoteles του Μονάχου, βρέθηκα σε ένα περιβάλλον γεμάτο αγάπη για την ελληνική λογοτεχνία. Κι ενώ τα παιδιά του σχολείου παρουσίασαν στην αγαπημένη τους συγγραφέα ένα θεατρικό «φεστιβάλ», εγώ μίλησα με την κυρία Ζέη για το παιδικό βιβλίο, για καλούς δασκάλους, για όχι τόσο καλούς συγγραφείς αλλά και για νέα ταλέντα.
Η συνέντευξη με την Άλκη Ζέη:
- Ποιό ήταν το πρώτο σας αγαπημένο παιδικό βιβλίο όταν ήσασταν μικρή;
Άλκη Ζέη: Όταν ήμουν παιδί, τα ελληνικά βιβλία ήταν πάρα πολύ λίγα. Δηλαδή διαβάζαμε από μεταφράσεις και μετά πέρναμε το περιοδικό Η Διάπλαση των παιδιών. (*Η Διάπλασις των παίδων ήταν Ελληνικό παιδικό περιοδικό που κυκλοφόρησε από το 1879 έως το 1948). Εκεί είχε για μικρά παιδιά ιστοριούλες ο Ξενόπουλος, οι οποίες ήταν γραμμένες με πάρα πολύ χιούμορ και τις είχα αγαπήσει ιδιαίτερα.
Όταν πια μετά τα εννέα διάβαζα βιβλία, αυτά που διάβαζα και είχαν μείνει ήταν Τον καιρό του Βουλγαροκτόνου της Δέλτα. Και βέβαια από μεταφράσεις ένα σωρό, τον Δον Κιχώτη, τον Πινόκιο και πολλά άλλα.
- Γιατί επιλέξατε να γράφετε πάνω απ’ όλα παιδικά βιβλία;
Άλκη Ζέη: Δεν το επέλεξα εγώ, αυτά με επέλεξαν (γελάει). Γιατί όταν έγραψα το πρώτο μυθιστόρημα Το καπλάνι της βιτρίνας δεν είχα καθόλου στο νου μου ότι γράφω βιβλίο για παιδιά.Ήθελα να γράψω τις αναμνήσεις από τα παιδικά μου χρόνια. Μετά όταν είδα την ανταπόκριση που είχε στα παιδιά, κατάλαβα ότι γράφω για παιδιά και ότι μ’ αρέσει να γράφω για παιδιά.
- Όταν διαβάζω τα βιβλία σας, σκέφτομαι «Αυτό σίγουρα το έχει ζήσει η Άλκη Ζέη!». Πόση αλήθεια και πόση φαντασία υπάρχει στα βιβλία σας;
Άλκη Ζέη: Το καπλάνι της Βιτρίνας είναι όλο αληθινό. Και Ο Περίπατος του Πέτρου, χωρίς όμως τα πρόσωπα. Τα πρόσωπα τα φτιάχνεις. Αλλά την ιστορία, την έχεις ζήσει. Γιατί αν δεν την έχεις ζήσει, δε γράφεται έτσι.
- Θεωρώ ότι οι παιδικοί σας ήρωες έχουν μια δική τους σοφία, είναι αυθεντικοί και μας μαθαίνουν να βλέπουμε κάποια πράγματα από μια άλλη όψη…
Άλκη Ζέη: Αυτό που μου βγαίνει αυθόρμητα και κάνω είναι, την ώρα που έχω τον μικρό τον ήρωα –10 ή 12 χρονών αγόρι ή κορίτσι – γίνομαι αυτό το παιδί και αντιδρώ, όπως θα αντιδρούσε εκείνο.
- Σαν βιβλιοπώλισσα πολλές φορές ακούω γονείς να λένε «Θέλω το παιδί μου να διαβάζει, αυτό όμως δε θέλει». Μπορείτε να μας πείτε, ποια είναι τα θέματα που μπορούν να φέρουν τα παιδιά στην σημερινή εποχή κοντά στο βιβλίο για να το αγαπήσουν;
Άλκη Ζέη: Ας πάρουμε τον Χάρι Πότερ· τα παιδιά τον διαβάζουν πολύ. Κι αν έχει κάνει κάτι καλό, είναι ότι έκανε εκατομμύρια παιδιά να πιάσουνε ξανά στο χέρι τους βιβλίο. Πράγμα πολύ δύσκολο. Το βλέπω τώρα και στην Ελλάδα, στα σχολεία που πάω. Μόνο εκεί που προσπαθεί ο δάσκαλος διαβάζουντα παιδιά. Γιατί από μόνα τους, πολύ δύσκολα να διαβάσουν.
- Τα ελληνάκια στη Γερμανία που δεν πάνε στο καθαρά ελληνικό σχολείο, δυσκολεύονται πολύ να διαβάσουν ένα βιβλίο στα ελληνικά. Μεγαλώνουν σε δίγλωσσο περιβάλλον, έχουν δεν έχουν δυο ώρες μάθημα Ελληνικών την εβδομάδα. Αυτά πώς να αρχίσουν να διαβάζουν;
Άλκη Ζέη: Ε, στα ελληνικά είναι δύσκολο. Αλλά στα ξένα σχολεία, υπάρχει το βιβλίο μέσα στο σχολείο. Κάνουν λογοτεχνία. Σε εμάς δεν υπάρχει μάθημα Λογοτεχνίας. Είναι μία ώρα Νέων Ελληνικών κι εκεί πρέπει να τα στριμώξει κανείς όλα. Εμένα τα παιδιά μου που πήγανε σχολείο στη Γαλλία και τα εγγόνια μου στις Βρυξέλλες – γιατί γεννήθηκαν εκεί – τελειώνοντας το σχολείο είχανε διαβάσει ολόκληρη την γαλλική λογοτεχνία, γιατί διαβάζανε στα σχολεία.
- Πιστεύετε για έναν συγγραφέα είναι πιο εύκολο ή πιο δύσκολο να γράφει βιβλία για παιδιά παρά για μεγάλους;
Άλκη Ζέη: Υπάρχουν εκατοντάδες συγγραφείς παιδικών βιβλίων, γιατί κάθε γιαγιά ή θεία νομίζει ότι μπορεί να γράψει παιδικό βιβλίο. Και γράφουνε. Και κατά τη γνώμη μου, είναι πολύ κακά βιβλία, γιατί είναι όπως όταν μιλάμε με παιδική γλώσσα στο παιδάκι αντί να του μιλάμε σαν μεγάλοι – έτσι κι αυτό.
Πιστεύω ότι είναι πιο δύσκολο να γράψει κανείς παιδικό βιβλίο. Αλλά ένας που ξέρει και μπορεί, μπορεί να το γράψει. Ας πούμε εγώ δε δυσκολεύομαι περισσότερο να γράψω ένα παιδικό βιβλίο απ’ ότι ένα για μεγάλους. Αλλά αυτοί που νομίζουν ότι μπορούν να γράψουν παιδικό βιβλίο, νομίζουν ότι είναι εύκολο γιατί είναι για παιδιά. Όμως δεν είναι εύκολο! Πρέπει να προσέχεις πιο πολύ. Σ’ ένα βιβλίο για μεγάλους δεν πρέπει να προσέχεις τί θα πεις. Ενώ σ’ ένα βιβλίο για παιδιά, κάθε λέξη έχει σημασία.
- Πώς βλέπετε τα ελληνικά παιδικά βιβλία αυτή τη στιγμή; Υπάρχουν νέα ταλέντα;
Άλκη Ζέη: Υπάρχουν! Κυρίως υπάρχουν πάρα πολλοί καλοί εικονογράφοι. Κι άμα δε θέλει να το γράφει ο ίδιος ο εικονογράφος το βιβλίο, είναι ακόμη καλύτερα.
- Υπάρχει κάποιος συγγραφέας παιδικών βιβλίων, είτε Έλληνας είτε ξένος, που σας αρέσει;
Άλκη Ζέη: Για τα μικρά παιδιά έχουμε σίγουρα τον Ευγένιο Τριβιζά. Και θέλει και τα παιδιά ο ίδιος. Όταν πάει σε σχολείο, τα μαγεύει, με το παιχνίδι αυτό της γλώσσας. Γιατί στα παιδιά αρέσει πάρα πολύ. Και με το παιχνίδι της γλώσσας, μαθαίνουν και τη γλώσσα.
Από ξένους μ’ αρέσει να διαβάζω τον Ρόαλντ Νταλ. Μ’ αρέσει πολύ για πιο μεγάλα παιδιά. Μ’ αρέσει ο τρόπος που γράφει. Και δεν φοβάται να είναι και σκληρός και τρυφερός – όλα μαζί.
Ευχαριστώ για τη συνέντευξη!
Παιδικά βιβλία της Άλκη Ζέη από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο
Το καπλάνι της Βιτρίνας
Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου
Η μωβ ομπρέλα
Ο θείος Πλάτων
Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες τις
Τα παππούτσια του Αννίβα
Μια Κυριακή του Απρίλη
Γατοκουβέντες
Ο ψεύτης παππούς
Τα βιβλία της Άλκη Ζέη θα τα βρείτε βεβαιώς και στο Bibliomagia.
Διαβάστε περισσότερα εδώ: Η επίσημη ιστοσελίδα για τη συγγραφέα Άλκη Ζέη
Der Blog von Bibliomagia 